Het publiek speelt de hoofdrol bij het Smartphone Orchestra

Ze stonden al op Lowlands en tourden de hele wereld rond. Nu zijn ze te boeken bij Buro Bannink! The Smartphone Orchestra maakt innovatieve voorstellingen met technologie en… met het publiek. Een van hun voorstellingen is nu ook voor een jonger publiek beschikbaar. Meedoen met The Social Sorting Experience is echte een belevenis! We spreken Steye Hallema, creative director bij The Smartphone Orchestra, via Zoom over wie ze zijn, wat ze nu eigenlijk doen en waarom.

Jullie maken allerlei soorten voorstellingen waarbij mensen hun eigen smartphone gebruiken om mee te doen, hoe heb je dat idee gekregen?

‘Ik was net gestopt met mijn baan bij een medialab en met het verkopen van popliedjes. Ik hielp toevallig een vriend met een kunstinstallatie van heliumballonnen waar speakers onder hingen. Toen dacht ik gelijk: gast, hiermee kun je muziek maken! Dat heb ik toen gedaan en dat was heel tof. Veel ruimtelijker dan met twee speakers. Toen zat ik in de trein en bedacht ineens: iedereen zit te staren naar die telefoon, maar daar zitten ook allemaal speakers in! Dat was een klassiek eurekamoment. Ik heb vervolgens een fonds aangevraagd om dit te ontwikkelen.’

Wat gaaf, waar moet ik dan precies aan denken?

‘Het werden concerten waarbij muziek, multimedia en publiek samenkomen. Je moet dan denken aan een concert waarbij de muziek via alle smartphones in de zaal klinkt en door ons in de ruimte te manipuleren is. Dat is nog best ingewikkeld!’

Steye wijst op een installatie achter hem die aan het plafond hangt.

‘Dit is een grid van 25 speakers aan het plafond die allemaal apart aan te sturen zijn. De software daarvoor wilde ik eigenlijk zelf maken, maar dat was te moeilijk. Toen is Eric erbij gekomen. Hij maakte de benodigde plugins. Daarmee konden we een versie van het smartphoneorkest simuleren. Dat was ook niet goedkoop hoor, maar uiteindelijk een beter idee dan gelijk 25 telefoons kopen!’

Steye lacht verontschuldigend.

‘Het grid is al twee jaar niet aangeweest! Maar in het begin was het enorm waardevol. Je kunt het idee testen voor je met telefoons en daarna met mensen aan de slag gaat. Van al die fases hebben we veel geleerd.’

Dat zal zeker! Wat is een van de lessen die je geleerd hebt?

‘Hoe moeilijk het is om mensen erbij te houden! Om te beginnen: je verliest je publiek als ze een app moeten downloaden. Daarom zijn we heel blij met Hidde in het team. Dankzij hem kan ons idee op het web werken. Dan kun je grote groepen meekrijgen. Zo hebben we op Lowlands kunnen spelen. Maar wat we ook al snel leerden is dat dit heel anders is dan wat mensen verwachten. Mensen zijn gewend aan media die honderden jaren oud zijn. Theater heeft bijvoorbeeld de ongeschreven codes: je houdt je mond en je kijkt naar wat er op het podium gebeurt. Maar onze voorstellingen met smartphones zijn een totaalervaring waarbij je je publiek moet regisseren. En dat doe je het makkelijkst door een verhaal te vertellen. Dan vraag ik me af: welke verhalen vertel je dan? Zo is The Social Sorting Experiment ontstaan. In de versie voor jongeren heet ‘ie The Social Sorting Experience.’

En welk verhaal vertel je met The Social Sorting Experience?

‘Data kan jou manipuleren. We hebben die telefoon, die voelt lekker slick, je glijdt er zo in, maar je hebt helemaal niet door hoe het gebruik daarvan jou beïnvloedt. Ik heb een dochter van zestien en voor haar is die telefoon alles. Dankzij haar besefte ik: dit is een verhaal dat jongeren moeten horen.’

Maar wat doe je nu eigenlijk in zo’n Social Sorting Experience?

‘We zetten deelnemers op een genummerd grid op de vloer. Door middel van rating – beoordelen dus – gaan we die plek aanpassen. We vragen deelnemers om via hun telefoon de mensen om hun heen te beoordelen op de meest uiteenlopende dingen, van serieus tot luchtig: wie heeft de mooiste oren, aan wie zou je een nier afstaan? Je kunt mensen dan telkens op volgorde zetten, die soms echt iets zegt: over of mensen je vertrouwen, of je aantrekkelijk bent, van alles. Het is innovatief, maar voorbij de gimmick. Dat betekent ook dat je niet alles kunt doen, omdat het misschien niet ethisch is.’

Dat klinkt best edgy, waar liggen de grenzen voor jullie?

‘Een voorbeeld is: we hebben het getest met vrienden onder elkaar, zo’n groep die alles van elkaar kan hebben, maar zelfs dan is het niet leuk om op volgorde van aantrekkelijkheid gezet te worden. Dan is de lol er toch ineens wel af. We doen dat in de voorstelling daarom niet. We laten wel vóelen dat het kan en dat social media dat dus wél doet.’

Wat is er anders aan de voorstelling voor jongeren?

‘We kijken met een andere blik naar de onderwerpen. Voor een volwassene is ergens mee op de eerste of laatste plaats staan misschien gewoon grappig, maar je wilt niet dat iemand van zestien daar de rest van het jaar mee gepest gaat worden. Ook is het met jongeren een grotere uitdaging om ze erbij te houden. Daarom werken we samen met mensen die deze doelgroep goed kennen, zoals Steef Hupkes, die een leraar in Spangas speelt.’

Er is ook een coronaproof Zoomversie van The Social Sorting Experiment. Hoe heeft corona jullie werk geraakt?

‘Corona heeft ons ontzettend hard geraakt. Voor de pandemie verkochten we als een tierelier. Maar dat houdt je ook af van nieuwe dingen. De Zoomversie van The Social Sorting Experiment heeft ons van alles geleerd. Heel praktisch: er passen maar een beperkt aantal mensen op je scherm. Omdat het online is, kun je er niet zo veel voor vragen. En dan is het snel niet rendabel meer. Maar tegelijk is het ook een veel intiemere ervaring. Je ziet mensen hun woonkamer, je ziet hoe ze met hun kat omgaan of hun kinderen.’

Jullie hebben vast allerlei innovatieve plannen voor de toekomst?

‘Wij willen altijd het publiek een hoofdrol geven. Momenteel ben ik bezig met een Virtual Reality- ervaring waarin de kijker de hoofdrol speelt. En we hebben iets gepland voor na de pandemie op het Tribeca Filmfestival in New York. Dat gaat over weer fysiek bij elkaar mogen zijn. Een soort crash course real life interaction, op het sentimentele af. Want dit is waar het leven uiteindelijk om gaat. This is it. Ik hoop dat iedereen gaat huilen!’