Plan D- maakt impact met actueel thema & inclusiviteit
Een interview met Andreas Denk over de indrukwekkende voorstelling ‘Zwerfhonden’.
Deze week is het de tijd van de Nationale Herdenking en Bevrijding. Deze periode van herdenken brengt niet alleen de herinneringen aan oorlog en vrijheid naar voren, maar ook de actuele kwesties rondom de conflicten in Gaza en Oekraïne. Dit reflecteert ook in de programmering, waar we een groeiende behoefte zien aan voorstellingen die deze onderwerpen vanuit een nieuw perspectief belichten. Met de scherpte van de actualiteit waarin deze oorlogen momenteel de wereld beroeren, staat Plan D- op met een krachtige boodschap van reflectie en hoop. Een voorstelling waarin maatschappelijke thema’s als machtsmisbruik, onderdrukking en de zoektocht naar vrijheid en identiteit centraal staan.
Zwerfhonden is naast een prachtige voorstelling ook een uitnodiging tot dialoog en reflectie. Juist met kinderen is het belangrijk om in gesprek te kunnen gaan over deze thema’s. Wat de voorstelling nog unieker maakt in het veld is dat het vertrekt vanuit toegankelijkheid, waarbij de voorstelling ook geschikt is voor mensen met een visuele of gehoor beperking.
In het gesprek met Andreas Denk, choreograaf en artistiek leider van Plan D-, verkennen we hoe deze voorstelling raakt aan de huidige gebeurtenissen en de noodzaak om jonge geesten te betrekken bij het begrijpen van complexe wereldwijde vraagstukken. Lees verder om te ontdekken hoe Andreas Denk en zijn team via “Zwerfhonden” een brug slaan tussen de realiteit van vandaag en de verbeeldingskracht van het theater. Met de hoop om de volgende generatie te inspireren tot actie en begrip.
De speelperiode van Zwerfhonden uitgebreid met een periode van maart tot mei 2025.
Hoe is je loopbaan in het theater begonnen en hoe heeft het zich ontwikkeld tot je nieuwe voorstelling?
“Mijn theaterloopbaan begon met T’ai Chi en dans improvisatie in een jeugdcentrum. Later besloot ik mijn hobby om te zetten in werk en volgde ik een opleiding tot dansdocent, gevolgd door een bachelor in dans aan de Rotterdamse dansacademie (nu Codarts). Na jaren van dansen heb ik samen met vrienden het “Hans Hof Ensemble” opgericht, waarmee we op ongebruikelijke locaties dansten met gevonden voorwerpen.
Uiteindelijk heb ik mijn eigen dansensemble, Plan d-, opgericht, waarbij maatschappelijke thema’s en mijn missie om kinderen zelfredzaam te maken centraal staan. Om ze een duwtje te geven om te spelen en de dingen van het leven ook op een andere manier te bekijken, ondersteboven.
De ‘d-’ staat voor dans, dynamisch en divers. Ook heeft de d- een gedachte streep in het logo wat weer aan mijn achternaam refereert ‘Denk’ Nu nog dans ik graag met gebruiksvoorwerpen die ik op een oneigenlijk manier inzet om tot onverwachte vaak komisch ontroerende choreografieën te komen. Onlangs hebben we “Zwerfhonden” gemaakt, een dansopera die het verhaal vertelt van een hond die een tsaar bijt en de gevolgen daarvan.”
Waar kwam de inspiratie voor je nieuwe voorstelling vandaan?
“Onze vaste componist, Wiebe Gotink, bracht het verhaal van Toon Tellegen’s ‘De hond die de tsaar in zijn been beet’ ter sprake. Hij had dit verhaal voorgelezen op de school van zijn kinderen en de kinderen hingen aan zijn lippen. Het idee liet hem niet los en hij wilde er een dansopera van maken, waarvoor hij mij vroeg om samen te werken. Ik was geïntrigeerd door de thematiek van macht en hoe kinderen hiermee omgaan in hun dagelijks leven.
Dit is een actueel onderwerp waar kinderen mee te maken krijgen, zoals het omgaan met dominante klasgenoten en het behouden van hun eigen mening zonder de norm te volgen. Hoe is dat überhaupt om ergens nee op te zeggen als je het niet mee eens bent en wat doe je dan eigenlijk. Ga je bijten, wegrennen of naar de juf of meester?
Deze thema’s resoneerden sterk bij mij, vooral in deze tijd van oorlog en geweld die dagelijks op het jeugdjournaal te zien zijn. Het komt dichterbij. Ik ben blij dat we Zwerfhonden hebben gemaakt, want dat schuurt een beetje. Het is ongemakkelijk, net als de oorlog en het geweld om ons heen. Laten we elkaar omarmen, maar dat is nog niet zo makkelijk.”
Hoe integreert deze voorstelling zich in je eerdere werk en welke vernieuwingen brengt het met zich mee?
“Zwerfhonden markeert een nieuwe stap naar inclusiviteit in mijn werk. Acteur Ali is doof en praat in Nederlandse gebarentaal. Actrice Marloes maakt gebruik van een rolstoel. Zwerfhonden is toegankelijk ontworpen voor dove en blinde mensen. We hebben een schrijftolk, een toegankelijk voorprogramma en zintuiglijke belevingen in de voorstelling geïntegreerd. Dit is echt nieuw voor mij. Ook het plan om 50% te gaan zingen is nieuw. We hebben dansers gezocht die ook goed konden zingen.
Ondanks deze vernieuwingen blijf ik trouw aan mijn artistieke visie waarin maatschappelijk relevante thema’s centraal staan. Zwerfhonden sluit naadloos aan bij dit streven, met een reflectie op het leven dat niet altijd gemakkelijk is. Maar ik ben van mening dat juist ook deze kleur in jeugddanstheater te zien moet zijn. Daarom heb ik het gemaakt. ”
Hoe verliep de samenwerking met de andere teamleden? Heb je eerder met hen samengewerkt?
“In Zwerfhonden was ik al bekend met de meeste teamleden, wat vertrouwdheid gaf. Het was echter vernieuwend om voor het eerst samen te werken met lichtontwerper Erik van Raalte en geluidstechnicus Guido Beeldstroo. Deze nieuwe samenwerking bracht frisse impulsen en inspiratie met zich mee.”
Waar liep je tegenaan bij het maken van deze voorstelling?
“Het produceren en repeteren van ‘Zwerfhonden’ bracht verschillende uitdagingen met zich mee. Het vinden van de juiste balans tussen live video, dans, zang en gebarentaal was complex. Tijdens te repetities was er een andere dynamiek door het bijzijn van soms wel twee tolken. Dat was even wennen voor de groep maar daarna heel gewoon.
Ook was het voor mij, als choreograaf, een nieuwe ervaring om samen te werken met een actrice, Marloes, die gewend was aan het werken met scripts. Het integreren van zang en dans als gelijkwaardige partners vereiste flexibiliteit en concentratie van iedereen tijdens repetities. Daarnaast voegde het toevoegen van een koor als versterking van sommige zangpartijen een extra laag aan de productie toe, wat veel inspanning vereiste maar een waardevolle toevoeging bleek te zijn.”
Waar ben je trots op? Wat is er ontzettend goed gelukt en waar word je helemaal blij van?
“Ik ben enorm blij dat de voorstelling een diepe indruk heeft achtergelaten bij het publiek en dat ze herhaaldelijk zeiden: “Zoiets hebben we nog nooit gezien.” Het heeft niet alleen maatschappelijke relevantie, maar het maakt ook impact.
Daarnaast ben ik trots op het feit dat we inclusie naar een hoger niveau hebben getild. Het is geweldig om te zien dat zowel de actrice in een rolstoel als de dove acteur na verloop van tijd niet meer opvallen. Ze spelen met volle kracht en schoonheid. ‘Zwerfhonden’ is een pioniersproject in het maken van theater waar zowel dove en slechthorende als blinde en slechtziende mensen zich welkom voelen, iets wat nog niet eerder op deze manier is gedaan.”
Kun je wat vertellen over het decor en de technische aspecten van de voorstelling?
“Ik ontwerp en bouw meestal zelf het decor of werk samen met decorbouwers. Voor ‘Zwerfhonden’ creëerden we een marmerpaleis van witte schuimblokken, veelzijdig inzetbaar als muren, koffers of obstakels. Ook gebruikten we een groot zijden doek dat over het publiek werd getrokken. Aan de ene kant is het een deken van mijn macht (als Tsaar) die ik over de mensen heen leg, aan de andere kant ook een sensuele en spannende ervaring van gemeenschap onder het doek.
We streven naar duurzaamheid door hergebruik van materialen, zoals het doek dat al in twee andere voorstellingen diende. Het werken met schuimblokken was een uitdaging vanwege de bewerkelijkheid, maar de moeite waard. We integreerden ook video, met projecties voor taalondersteuning en een creatieve podcast voor blinde en slechtziende mensen.”
Kun je wat zeggen over interactie met de kinderen die je voorstelling bekijken?
“Zwerfhonden heeft een interactief voorprogramma. Hierin zijn de kinderen uitgenodigd om alvast een kijkje te nemen in de wereld van de Tsaar en de stad Tver waar het verhaal zich afspeelt. We hebben een slager, een politiebureau een bibliotheek en nog meer. Allemaal verbonden met een sensueel voel pad waar je over heen moet lopen. In Tver lopen de bewoners namelijk zonder schoenen. Later in de zaal dansen de dansers ook tussen de kinderen in en zij worden betrokken bij het spel.”
Wat wil je dat kinderen/jongeren meenemen uit deze voorstelling? Wanneer is je werk geslaagd?
“Ik ben blij als de voorstelling reacties van blijdschap en betrokkenheid oproept bij het publiek. Het verhaal toont hoe een hond de tsaar in zijn been bijt. Een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid tegen een gemene en narcistische leider. Ik vind het waardevol als dit de kinderen aan het denken zet over hun eigen reacties in vergelijkbare situaties. Ook hoop ik dat ze reflecteren op thema’s als onrechtvaardigheid. Ondanks soms confronterende momenten, brengt de voorstelling hoop over, bijvoorbeeld wanneer een van de honden aan het einde een nieuwe toekomst tegemoet gaat.”
Lees meer over Plan D- en bekijk hun speellijst.